Dobry Lekarz

Materiały i przyrządy laboratoryjne, narzędzia chirurgiczne oraz sprzęty wykorzystywane między innymi przez kosmetologów lub tatuażystów muszą być całkowicie wolne od wszelkich form potencjalnie chorobotwórczych mikroorganizmów. Jedną z najlepszych technik, które pozwalają to zapewnić, jest sterylizacja w autoklawie. Dezynfekcja usuwa jedynie formy wegetatywne drobnoustrojów, dlatego jedynie prawidłowo przeprowadzony proces sterylizacji pozwala mieć pewność zachowania higieny na najwyższym poziomie.

Istotnym procesem jest też autoklawowanie odpadów medycznych, stosowane jako element gospodarki odpadami medycznymi. Zapewnia on zachowanie bezpieczeństwa i eliminację ryzyka zakażenia środowiska oraz ludzi poprzez kontakt z materiałami niebezpiecznymi.

Na czym polega proces autoklawowania? Co jest potrzebne w procesie sterylizacji?

Autoklaw do sterylizacji - co to jest?

Autoklaw do sterylizacji jest urządzeniem od dawna wykorzystywanym do niszczenia drobnoustrojów znajdujących się na przedmiotach wielorazowego użytku, jak również do unieszkodliwiania odpadów medycznych, skażonych np. poprzez kontakt z płynami ustrojowymi pacjenta.
Autoklawy laboratoryjne mają postać podgrzewanych pojemników, których struktura została dodatkowo wzmocniona, dzięki czemu mogą być hermetycznie uszczelnione pod zwiększonym ciśnieniem w trakcie procesu sterylizacji.

Proces sterylizacji w autoklawie - potrzebny sprzęt

Sterylizacja narzędzi, maseczek lub odpadów w autoklawie to proces, który wymaga zastosowania specjalistycznych sprzętów. Należą do nich:

Rękawice ochronne

Rękawice, wykonane z mieszanki lateksu i neoprenu lub nitrylowe, są niezbędne przede wszystkim podczas mycia i wstępnej dezynfekcji sprzętu. Zaleca się, by w trakcie przygotowywania przedmiotów do sterylizacji w autoklawie nosić rękawiczki spełniające europejskie normy, chroniące ręce nie tylko przed działaniem środków chemicznych, ale i zakłuciem lub skaleczeniem.
Co ważne, popularne rękawiczki diagnostyczne nie są odpowiednie do tego celu - są stosunkowo cienkie i krótkie, przez co nie zapewniają odpowiedniej ochrony.

Narzędzia do dezynfekcji termicznej, chemicznej lub manualnej

Procesem, który bezwzględnie musi poprzedzać sterylizację jest mycie i dezynfekcja narzędzi.
Stosuje się kilka typów dezynfekcji: manualną, chemiczną oraz termiczną.  Ta ostatnia może być przeprowadzana wyłącznie w przypadku sprzętów odpornych na temperaturę między 60 a 95 stopni Celsjusza; popularna jest m.in. dezynfekcja termiczna odpadów medycznych.

Niezależnie od rodzaju, dezynfekcja wymaga odpowiednich narzędzi. Może być to maszyna, a przynajmniej specjalistyczna wanna do dezynfekcji.

Testy biologiczne oraz wskaźniki chemiczne

Aby mieć pewność, że dobrano odpowiednie parametry sterylizacji w autoklawie, a sam proces przebiega prawidłowo, konieczne jest cykliczne wykonywanie testów biologicznych i chemicznych.
Wśród testów biologicznych można znaleźć testy ampułkowe oraz kartonowe, które zawierają przeznaczone do inkubacji spory bakterii takich jak Geobacillus stearothermophilus, Bacillus pumilus lub innych.
Testy muszą być dobrane do rodzaju sterylizacji oraz zaleceń producenta autoklawu laboratoryjnego.

Pakiety ochronne

Sterylizacja narzędzi w autoklawie wymaga stosowania pakietów ochronnych, zwanych także kopertami do sterylizacji. Opakowania te zabezpieczają je przed zanieczyszczeniami i wilgocią do momentu ponownego użycia.
Pakiety muszą przepuszczać czynnik sterylizujący, będąc jednocześnie blokadą dla czynników zewnętrznych.
Wszystkie wykorzystywane w procesie sterylizacji opakowania muszą spełniać europejskie normy bezpieczeństwa dotyczące m.in. wytrzymałości mechanicznej, średnicy porów, siły zgrzewu oraz zawartości siarczanów i chlorków.

Myjka ultradźwiękowa

Czyszczenie sprzętów za pomocą ultradźwięków ułatwia pozbycie się zabrudzeń obecnych nawet w bardzo trudno dostępnych miejscach w sytuacji, gdy niemożliwe jest ich usunięcie w inny sposób.
Myjki ultradźwiękowe są skuteczne, szybkie oraz bezpieczne nawet dla najdelikatniejszych narzędzi.

Woda destylowana lub demineralizowana

Dla zapewnienia odpowiednich warunków sterylizacji w autoklawie niezbędne jest użycie wody destylowanej lub demineralizowanej. Stosowanie jej jest gwarancją braku zawartości minerałów lub zanieczyszczeń, które mogą doprowadzić do uszkodzenia autoklawu - zwłaszcza elektrozaworów i pompy wodnej.

Preparaty do mycia rąk

Podstawą higieny jest mycie rąk. Warto stosować najwyższej jakości preparaty renomowanych producentów, takich jak sterim.eu. Nie powinny one zawierać związków powodujących podrażnienia i wysuszanie skóry dłoni.

Suszarka

Suszenie to obowiązkowy element procesu dekontaminacji. Należy je przeprowadzać po umyciu i dezynfekcji narzędzi, jeszcze przed umieszczeniem ich w autoklawie. Można do tego celu używać jednorazowych ściereczek z włókniny lub suszarek.
Nie należy zaniedbywać suszenia - pozostawione na narzędziach kropelki wody uniemożliwiają skuteczną sterylizację.

Sterylizacja w autoklawie krok po kroku - przebieg procesu

Pierwszym etapem dekontaminacji jest umycie narzędzi, najlepiej za pomocą myjki ultradźwiękowej.
Następnie przedmioty, które mają być autoklawowane - narzędzia, maseczki, odpady - należy zdezynfekować. To, czy będzie to proces chemiczny, termiczny czy chemiczno-termiczny zależy od rodzaju i wytrzymałości poddawanych mu rzeczy na wysokie temperatury.

Przed opakowaniem narzędzi w pakiety ochronne należy je dokładnie osuszyć. Wiele z nich można następnie poddać konserwacji za pomocą przeznaczonych do tego środków.

Aby sterylizacja narzędzi przebiegła prawidłowo, ważne jest dobranie odpowiedniego opakowania, dobranego do wielkości i ilości przedmiotów.

Po przygotowaniu opakowań można przejść do kilkuetapowego procesu sterylizacji.

Załadunek komory sterylizacyjnej

Umieszczając przedmioty w autoklawie laboratoryjnym należy pamiętać o kilku zasadach:
 - pakiety w autoklawie należy układać zgodnie z zasadą “papier do papieru, folia do folii”. Zapewni to lepszą penetrację pary i wyeliminuje ryzyko sklejania się opakowań,
 - ciężkie narzędzia powinny być umieszczone w dolnej części komory sterylizacyjnej, a lżejsze - wyżej,
 - należy przestrzegać maksymalnej wagi wsadu.

Wybór odpowiedniego programu podczas sterylizacji

Warunkiem skutecznej sterylizacji jest dokładne przestrzeganie zaleceń producenta autoklawu oraz sterylizowanych weń sprzętów. Zawsze należy dobierać programy dopasowane do rodzaju narzędzi i korzystać wyłącznie z wody destylowanej lub demineralizowanej.

Zakończenie sterylizacji

Po zakończeniu procesu sterylizowane narzędzia należy wyjąć i pozostawić do wystygnięcia. Na opakowaniach muszą znajdować się:
 - data sterylizacji lub data ważności,
 - numer procesu,
- w przypadku opakowań nieprzezroczystych także opis zawartości.

Następnie narzędzia mogą trafić do miejsca przechowywania jałowych sprzętów.

Kontrola procesu sterylizacji

Aby zyskać pewność, że sprzęty są skutecznie sterylizowane w autoklawie, konieczne jest przeprowadzanie regularnych kontroli.
Przy tej procedurze wykorzystywane są wspomniane wcześniej testy biologiczne i chemiczne.
Częstotliwość ich przeprowadzania zależy przede wszystkim od rodzaju testu - biologiczne mogą być przeprowadzane raz w miesiącu, zaś np. testy chemiczne lub vacuum test – raz dziennie.
Dodatkowo testy należy przeprowadzać po każdej naprawie sprzętu i w przypadku braku dostępności automatycznych pomiarów i zapisów parametrów krytycznych.

Podczas sterylizacji maseczek, narzędzi lub odpadów należy pamiętać, że tylko działania zgodne z zasadami określonymi przed producenta autoklawu gwarantują skuteczny proces. Nie należy przekraczać maksymalnej masy wsadu i ilości pakietów, a także odpowiednio przygotowywać sterylizowane przedmioty. Jakiekolwiek zaniedbania mogą doprowadzić do pozostawienia na nich zanieczyszczeń lub mikroorganizmów.